Şu an Çinde yaşayan bir Türk arkadaşın çin deki durumla ilgili yazdıklarını sizlerle paylaşayım.
1) cin'de yasiyorsaniz, olaylari tum gercekligiyle bilmenize imkan yok. cin disinda yasiyorsaniz bu imkan hic yok. twitter'da paylasilan bilgiler cinli insanlarin paylastigi videolardan ve ses kayitlarindan geliyor. bu da guvenilir degil. ayni olayi elazig depreminde sosyal medyadan yapilan "enkaz altinda kaldik" paylasimlariyla da gorduk. her insan insanlari galeyana getirmek icin bu tarz paylasimlar yapabiliyor, belki garip bir haz alabiliyor. lutfen bu insanlara guvenmeyin. biz o videolari siz gormeden gunler once goruyoruz, wechat'te.
2) cin'de normal zamanda da hastaneler kalabaliktir. insanlar hastaneyi birakin, gunluk hayatlarinda her gun maske takarlar. o yuzden o videolarin bu olayi dramatik yapacak hicbir bagi yok. aglayan doktor videolari ve diger videolarin bu olayla alakali oldugu kesin degil. tekrar diyorum, birkac cinlinin paylastigi olaylar. yalan demiyorum, dogru demiyorum, sadece guvenilmez diyorum. yere dusen insan videolari ise buyuk ihtimalle ebola ile alakali.
3) su an cin'de ulusal tatil, bu yuzden herkes memleketine dondu ya da seyahat ediyor. o yuzden pekin nufusu su anda normalin yuzde 20'si. bu donemlerde zaten pekin'de acik bir mekan bulmak zor, simdi salgindan dolayi kimse disari cikmiyor, o yuzden hayalet sehre dondu.
4) son iki-uc gundur guvenlik onlemleri artirildi, artik metro girislerinde kontrol yapiliyor. shanghai, pekin basta olmak uzere cesitli sehirlerde ucaklardan kimyasal spreyleme yapilarak sehirler dezenfekte edilmeye calisiliyor.
5) wuhan'dan kacan cok fazla insan oldu. su an onlemleri artirdilar, kacilamaz. ama oncesinde yaklasik 200.000 kisinin kactigi soyleniyor. ve bunlarin 50000'i pekin'e, 40.000'i shanghai'a gittigi soyleniyor. insanlar aptal degil, bu sehir karantinasinin gelecegini biliyorlardi ve kactilar. (sayilar spekulatif, ama insanalrin kactigi dogru bilgi.)
6) cinli insanlar cok garip. wechat momentlarinda (facebook'taki wall gibi.) hastaligimi baska sehirlere bulastirmaya gidiyorum diye fotograf atip maskesiz dolasan insanlar mevcut (henuz yasak gelmeden once). genel kafa yapisi ben oleceksem herkes olsun seklinde. asansor butonlarina tukurme videolari dusuyor surekli. (cinli insanlarin paylastigi momentlardan ve dusen videolardan gelme bilgi.)
7) wuhan'da marketlerde cidden bir sey kalmadi ve hastanelerde de tedavi saglanamiyor artik. market videolari sehirden cikis yasaginin oldugu ilk gun dustu. belki su an saglanmistir yiyecek. ama hastane konusu halen sikinti olsa gerek, cunku kapasite yetersiz. su an 10 gun icinde 1000 kapasiteli bir hastane yapacaklar wuhan'a ama ben yeterli olacagindan supheliyim. o yuzden 60 milyon insanin karantinaya alinmasinin biraz da hastaligi yaymadan iceride cozebildiklerini iceride cozup, cozemedeklerinin iceride baskasina bulastirmadan olmelerini saglamak oldugunu dusunuyorum. (son cumle kisisel tahmin.)
sehre asker cikartildi, laboratuvar calismasi, binlerce olu var, 25 milyon kisi enfekte oldu gibi konularda bilgim yok. bu gibi bilgiler en basta dedigim gibi birkac cinlinin aglayan ses kaydi, ve videolardan gelme. o yuzden dogru olup olmadigini bilemeyiz. (ayrica lutfen cinli ses kayitlarini kendi teorinizmis gibi yazmayin.) wuhan'da olan turk arkadaslar da var, bu bilgileri dogru bir sekilde yazabilir. hicbirinden oyle bu tarz bir bilgi duymadim su ana kadar.
9) buyuk bir sansur oldugu dogru. bazen tehlikeli seyler yazinca wechat mesajlari gondermiyor karsi tarafa, ama siz gonderdiniz saniyorsunuz. ama cok fazla spekulatif ve troll mesaj da var.
10) wuhan'dan kacmanin cezasi 7 yil hapis, spekulatif mesaj paylasmanin cezasi yine hapis. (o ses kaydini yollayan kadin yalan bilgi vermekten hapse atildi diye duydum. bu da spekulatif bilgi.)
11) fransa ve abd ozel ucakla kendi vatandaslarini sehirden tahliye edeceklerini soylediler. bizim turk elciligi de insan sayisini topladi, su an cin hukumeti'nin sart kostugu formlari doldurmalarini istediler. buyuk ihtimalle onlar da tahliye edilecekler. wuhan'da yasayan turk tanidiginiz varsa ve halen elcilikle iletisime gecmediyse, 15201309412 nolu numaran iletisime gecebilir.
12) isyerleri calisanlarina tatil donusu ise gelmeyin dedi. bu izin suresiz (indefinite) olarak verildi su an icin. (bazi calisan arkadaslarimdan aldigim bilgi. ama bazilari henuz izin verilmedigini soyledi. belki tatil donusu soyleyecekler onlara da, bilemiyorum.)
13) tum bu olaylardan bir ozet gecip kisisel tahminimi yaparsam:
5 yildir burada yasiyorum, haliyle kulturlerine asinayim ve bazi seyleri davranislardan anlaycak konuma geldim. cin'de yasiyorsaniz kimse size bilgi vermez, siz onlarin davranislarindan zamanla gercekleri tahmin etmeye baslarsiniz.
13.1) devlet baskani durum ciddi dedi, bu beklemedigim bir durumdu.
13.2) okulumuz bize her gun defalarca salgin hakkinda uyarilarda bulunuyor. cin'de olaylar su sekilde isler: en ust yetkili alttakine soyler: "eger senin yuzunden biri hastalik kaparsa isini kaybedersin". bu sekilde alta dogru ilerler. en son birisi milli egitim bakanligina soyler, oradan okul rektorune, oradan uluslararasi ogrenci isleri'ne, oradan da bizim koordinatore gelir bu kovulma korkusu. yani bizim okul bizi gun icinde defalarca uyardigi zaman bu emir en tepeden gelmistir. her emir en tepeden olmasa da, bir tepeden gelir burada.
13.3) isyerleri kesinlikle hayrina izin vermez. bu emir de tepeden gelme.
benim tahminim de tehlikenin buyuk oldugu ve gerceklerin yansitilandan daha kotu oldugu yonunde. ancak beni tahminim de dahil, varsayima dayanan her bilgi spekulatiftir. bence, tehlike su an icin yansitilandan buyuk. ama boyutunu kestirmek zor. lutfen 25 milyon gibi sayi verenlere inanmayin, nereden bilebilirler ki? herkes salliyor, spekulasyon yaratmak pesinde.
ileride bilgi toplamaya devam edersem tekrar yazarim.
cin'de bir tane iyilesen hasta goruntusu servis edildi. ama cin'de bu tarz propoganda videolar yapmak cok yaygindir, tamamen kendi halkini kandirmak icin. ve bu videonun sahte oldugunu cinli insanlar bile dile getiriy
