SLS ile ilgili araştırma yaptım biraz zararlı olup olmadığı konusunda. Sağlık bakanlığının aşağıdaki gibi bir açıklaması var. Zararlı olmadığını yazmış özetle:
https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kanser-db/yayinlar/raporlar/Sampuanlar_ve_Sodyum_Lauryl_Sulfate.pdfŞAMPUANLARDAKİ SODYUM LAURYL SULFAT(SLS) ve KANSER
Şampuanlarda bulunan Sodyum Lauryl Sülfate (SLS) ve bunun olası sağlığa zararlı
etkileri günümüze kadar basında ve halk arasında pek çok tartışmaya konu olmuş, bu nedenle
bilimsel literatürde yapılmış olan çok sayıda araştırmada da yer almıştır.
SLS’ler anyonik sürfaktan özelliği taşıyan kimyasallar olmaları nedeniyle şampuan,
deterjan ve sabunlara nemlendirici, köpürtücü ve yayıcı özellik kazandırır ve bu nedenle de
bu ürünlerin içeriğinde yer alırlar. Bunun dışında kremler, losyonlar, medikal preparatlar ve
diş macunu gibi ürünlerde de yer almakta metal üretiminde kullanılmaktadırlar.Ayrıca
kozmetiklerde temizleyici ajan olarak, gıda katkı maddesi olarak, insektisitlerde adjuvan
olarak ve boya çıkarıcılarda da kullanımı mevcuttur.
Endüstride geniş bir kullanım alanına sahip olan SLS’in kozmetik ürünlerde
temizleyici ajan olarak kullanılması bu ürünler vasıtasıyla tırnaklar, cilt, saç, yüz ve eller ile
temasına yol açmaktadır.Bu temas sonucu oluşabilecek olası sağlık etkilerine yönelik
yapılmış olan çalışmalarda bulunan sonuçlar bu yazıda özetlenilmeye çalışılacaktır.
SLS ve Sağlık Üzerine Etkileri
Ekonomik Kooperasyon ve Üretim Organizasyonu (Organisation for Economic Cooperation and Development-OECD)’nun SIDS programı Avrupa Birliği ülkelerinde yıllık
1000 tonun üzerinde üretimde kullanılan ve ABD’de yine yıllık 10.000 poundun üzerinde bir
piyasa oluşturan yani yüksek üretim kapasitesine sahip olan tüm kimyasalları risk
değerlendirmeleri açısından test eden uluslararası bir programdır. Yüksek üretim kapasitesine
sahip kimyasallar içerisinde hem Avrupa Birliği ülkelerinde hem de ABD’de SLS de yer
almaktadır.
ABD’de FDA( Food and Drug Administration) ve Amerika Tüketici Federasyonu
tarafından da desteklenen CIR(Cosmetic Ingredient Review) kozmetiklerde kullanılan
bileşenlerin güveniğini değerlendirmekte ve bilimsel literatürler vasıtasıyla sonuçları
yayınlamaktadır. Ayrıca OECD tarafından değerlendirmeye tabii tutulmayan kimyasallar da
CIR tarafındaninceleme altına alınmaktadır.
Bu yazıda hem OECD hem de CIR tarafından elde edilen veriler paylaşılacak ve
özetlenilmeye çalışılacaktır.
Akut Toksisite
Yüksek dozlarda oral yolla alımının (LD50 1200mg/kg bw) ve tavşanlarda ve
domuzlarda yapılan deneylerde de yine yüksek dozda(LD50:600mg/kg bw) cilt ile temasının
akut toksisiteye yol açtığı bir takım çalışmalarda gösterilmiştir.
Akut toksisite belirtileri şunlardır;
İritasyon; SLS ile yapılan çalışmalarda tavşanlarda göz ile temasta iritan özellikte
olduğu, insanlarda ise ciltte iritasyona yol açabildiği(%20’lik konsantrasyonda
olduğunda ve 4 saatlik yama ile cilt uygulaması sonucunda) gözlenmiştir. Bunun
dışında özellikle tekrarlayan ağız ülseri olan insanlarda solunum yollarında ve ağız
mukozasında iritasyona yol açabildiği de gösterilmiştir.
Duyarlılık; SLS ile yapılan çalışmalarda %10’luk konsantrasyondaki SLS çözeltisinin
dahi aşırı duyarlılığa yol açmadığı gözlenmiştir.
Tekrarlayan Maruziyetin Yol Açtığı Etkiler; Oral gavaj yoluyla SLS’nin
uygulandığı farelerde gastrointestinal iritasyona yol açabildiği ancak bu etkinin
100mg/kg bw/gün dozundan daha yüksek dozlarda ortaya çıktığı izlenmiştir.
Akut toksisitenin değerlendirildiği çalışmalarda SLS’nin %0.21-26 arasında
değişmekte olduğu solüsyonlar kullanılmış ve yukarıdaki sonuçlar elde edilmiştir.
Kronik Toksisite
Genotoksisite; Yapılmış olan invivo ve invitro hayvan deneylerinde SLS’nin
genotoksik etkisi gösterilememiştir. Bu çalışmalar sonrasında SLS’nin genotoksik
olmadığı ve DNA ile etkileşime girmediği sonucuna ulaşılmıştır.
Kanserojenite; Hayvanlar üzerinde yapılmış olan çalışmalarda SLS’nin kanserojenik
etki göstermediği sonucuna ulaşılmıştır.
Üreme Sistemi Üzerine Toksik Etkiler; Erkek farelerde yapılan çalışmalarda
100mg/kg bw/gün dozunda üreme üzerinde olumsuz etki oluşturmadığı, 1000mg/kg
bw/gün dozunda dahi epididimal spermler üzerinde toksik etkiye yol açmadığı
gözlenmiştir.
Gelişimsel Bozukluklar; Tavşan ve farelerde yapılan deneylerde çok yüksek
dozlarda( 600 mg/kg bw/gün) düşüğe yol açtığı gösterilirken 300mg/kg bw/gün
dozunda gelişimsel herhangibir anomaliye yol açmadığı izlenmiştir. Bu sonuçlar
eşliğinde SLS’nin gelişimsel bir bozukluğa yol açmadığı kanısına varılmıştır.
Tablo1’de son iki yılda ABD’de kullanılan şampuanların SLS konsantrasyonları,
miktarları ve bunların kullanımına bağlı ortaya çıkan şikayetler görülebilmektedir.
OECD tarafından 1997 yılında CIR tarafından da 1983 yılında yayınlanan
raporlara göre mevcut literatür incelendiğinde SLS’nin tüketiciler ve çalışanlar için
sağlık konusunda herhangi bir endişeye yol açabileceğine dair veri bulunmamaktadır.
CIR raporunda ayrıca kişilerin kısa süreli kullanımları söz konusu olduğunda ve
sonrasında da ciltten durulama yoluyla uzaklaştırıldığında SLS’nin kozmetik
ürünlerde bulunmasının güvenli olduğu belirtilmiştir. Uzun süreli kullanımda ise
konsantrasyonların %1’i geçmemesi gerektiği vurgulanmış ve bu bilgiler CIR’ın 2005
yılındaki raporunda tekrar konfirme edilmiştir.
SONUÇ
Günümüze kadar yapılan çalışmalar birarada değerlendirildiğinde SLS’nin
ciltte duyarlılığa, genotoksisiteye, karsinojeniteye veya reprodüktif toksisiteye yol
açmadığı sonucuna ulaşılmaktadır. Buna ilaveten SLS sadece cilt ve gözde iritasyon
şeklinde akut toksisiteye yol açabilmektedir. Kronik toksisite açısından yapılmış
hayvan deneylerinde de akut toksisiteye benzer şekilde iritan etkinin izlenebildiği
ancak bu etkilerin hem akut hem de kronik olarak oldukça yüksek dozlarda ortaya
çıktığı görülmüştür.
Kozmetik ürünler yoluyla SLS’ye maruz kalan tüketicilerde ise
maruziyet dozu bu deneylerdeki dozların çok daha altında olduğundan insanlarda
kullanımının güvenli olduğu mevcut literatür verileri dahilinde söylenebilmektedir.
